ተደጋጋሚ ጥያቄዎች - Frequently Asked Question

ከእርሱ በላይ ምንም ነገር የሌለ፤ ነገር ግን ኹሉን ነገር ያስገኘ፤ ወደርና ምሳሌ የሌለው፤ ፍጡር አሰቦ ሊደርስበት የማይችል፤ አንድ ረቂቅ ምሥጢራዊ ማዕከል፤ ምንጭና ኃይል ያለው የህልውና ባሕርይ ነው። ይህን የሚታየውንና የማይታየውን ግዙፉንና ረቂቁን፤ የሚንቀሳቀሰውንና የማይንቀሳቀሰውን፤ ሕያውንና ምውቱን ፍጥረት ኹሉ ከራሱ አስቦ የፈጠረ፤ በራሱ አግዝፎ የሠራና ለራሱ አዘጋጅቶ ያቀረበ፤ እርሱ ስለኾነ፤ “ፈጣሪ” ይባላል።

፩ኛ. በግዕዝ፡ “እግዚአ - ብሔር” ሲል፤ “የአገሪቱ፤ የሕዝቡና የመንግሥቱ ፈጣሪና አምላክ፤ ካህንና ንጉሥ” ማለት ነው።

፪ኛ. እግዚአብሔር የአንድነቱ ስም ሲኾን፤ “እግዚእ፡- አብ፡- ሔር” የሚለው ደግሞ የሦስትነቱን ስም ያመለክታል። ይኻውም ፍጥረቱን የፈጠረው ጌታ ወልድ፤ ከአባቱ፤ ከአብና ከሕይወቱ ከመንፈስ ቅዱስ ጋር ያለውን፤ የአንድነትና የሦስትነት ምሥጢር በማሳየቱ ይታወቃል።

“ኢትዮጵያዊነት” ከሚለው ቃል ጋር፡ የጥሬ ዘርና የምሥጢር፥ የዘይቤና የትርጉም ተዛምዶ ያላቸው፡ በዓለም ሕዝቦችና ቋንቋዎች ዘንድ የታወቁ፡ አንዳንድ ይፋ ቃላት አሉ። ከእነዚህ መካከል የሚከተሉት ተጠቅሰዋል፦

፩ኛ. “ኢትዮጵያ” ለማለት፡ “ጦብያ” የሚለው ትውፊታዊ፥ ምጽሓፋዊና ሕዝባዊ ቃል፤

፪ኛ. ጥንታውያን የዓለም ፈላስፎችና ደራስያን፡ የኢትዮጵያን፡ ምድራዊት ገነትነትና የኢትዮጵያውያንን መልአካዊ አኗኗር፡ በመንፈስ በማየትና በዜና በመስማት፡ የኢትዮጵያን፡  ማንነትና የኢትዮጵያዊነትን ምንነት፡ በየጽሑፋቸው ለመግለጽ ይጠቀሙበት የነበረው፥ ይህን የመሰለውን ሕይወት፡ በምድር ላይ ለመፍጠርና ለማግኘት ይቻላል በሚል እምነት፡ የሰው ልጅ፡ ዛሬም እየተጠቀመበት የቀጠለው፡ “ዩቶፒያ” (Utopia) የሚለው የቅርስ ቃል፤

፫ኛ. ጥንት፡ በዛሬይቱ ኢትዮጵያ፡ ምድራዊ ክልል ውስጥ ይኖር የነበረ፡ ዓሣ በላተኛ ሕዝብ፡ ተለይቶ ይጠራበት የነበረው “ኢትዮፓጊ” (Ichthyophagi) የሚለው የስያሜ ቃል፤

ምስጋና የሚቀርበው፣ የሚገባውም፡ ለሰው ሳይኾን፡ ለእግዚአብሔር ብቻ ነው። ለሰው፡ በሚያስፈልግበትና ደግሞም፡ አግባብ በሚኾንበት ጊዜ፡ የሚመለስለት አጸፋ፡ ‘እግዚአብሔር ይመስገን! እግዚአብሔር ይስጥልኝ! ዋጋህን፥ ዋጋሽን፥ ዋጋውን፥ ዋጋችሁን፡ እግዚአብሔር ይክፈልልኝ! ይባርክህ! ይባርክሽ! ይባርካችሁ!’ ወይም፡ እንደነገሩ ኹኔታ፡ የሚስሰጠው የማበረታች ቃል፡ ‘ጎሽ! መልካም! በርታ! በርቺ! በርቱ!’ የሚለውን የመሰለ ሊኾን ይገባል።

በዚህ ረገድ፡ መምህራችን፣ ‘እናንተ፡ ያዘዝኋችሁን ኹሉ አድርጋችሁ፡ ‘ምንም ያልሠራን አገልጋዮች ነን፤ ያደረግነውም፡ የሚገባንን ነው፤’ በሉ!’ ሲል፡ የሰጠን መሪ ቃል ይታወሳል። ማቴ. ምዕ. ፮፣ ቁ. ፯-፲፭፣፴-፴፫፤

ለሰው፡ ምስጋና አይገባውም! የሚባለው፡ ስለኹለት ምክንያቶች ነው፤

ከዓለሙ ሕዝብ ተለይተን፡ ''ኢትዮጵያውያን''፡ የመባልን፡ አክሊለ-ጸጋንና ልብሰ-ተክህኖን፡ በፈቃዳችን ስለተቀዳጀንና ስስለተጐናጸፍን፥ ዘውዱንና በትረ-ሥልጣኑንም፡ በፈቃዳችን ስለደፋንና ስለጨበጥን፥ የጨዋነት (የኢትዮጵያዊነት)፡ ሃይማኖትንና ምግባር መታወቂያንም፡ ስለያዝንና ስላነገብን ብቻ! ፈተናውና መከራው፥ ሥቃዩና ችግሩ፥ ሰቆቃውና ልቅሶው፡ በእኛ፡ በኢትዮጵያውያንና በኢትዮጵያውያት ዘንድ፡ እንደሚጸናና እንደሚበረታ፡ ከቶውኑ አያጠያይቅም።

በኢትዮጵያ ሰፍና የምትኖረው የእግዚአብሔር መንግሥት፡ ሦስት የአገልግሎት አካላዊ ዘርፎች አሏት። እነዚህም፦

፩ኛ. ቤተ ሕዝብ

፪ኛ. ቤተ ክህነት እና

፫ኛ. ቤተ ምልክና ይባላሉ።

ጉዳዩን አግዝፎ ለማስረዳት፡ በሰብአዊው ተፈጥሮ፡ ቋሚ የኾነችው የነፍስ አካል፡ ሥጋዊ አካልና መንፈሳዊ አካል እንዳሏት ኹሉ፡ የእግዚአብሔር በኾነችውም መንግሥት፡ ቤተ ሕዝቡ፡ እንደነፍስ፥  ቤተ ምልክናው እንደሥጋ፥ ቤተ ክህነቱም፡ እንደመንፈስ አካላት ኾነው ይመደባሉ።

አዎን! የተለያዩ ናቸው።

ኹለቱን፡ የብሉዩን ኪዳን ጽላት ተክቶ፡ በአዲሱ ታቦት ውስጥ የተቀመጠው፡ አዲሱ፡ አራት ማዕዘን ነጠላ ጽሌ፡ በላዩ ተቀርጾ የሚታየው ጽሑፍ፡ እንደቀደሙት ጽላት፡ አሥሩን ትእዛዛት የያዘው፡ የእግዚአብሔር ቃል ሳይኾን፡ ያ ቃል፡ በድንግል ማርያም ማኅጸን፡ ሰው መኾኑን ለማሳየት፡ በመኻል፡ የኢየሱስ ክርስቶስ ሥነ ስቅለት ኾኖ፡ በቀኝ፡ የቅድስት ድንግል ማርያም፥ በግራ፡ የወንጌላዊው ዮሓንስ ሥዕሎች፥ ዙሪያውንም፡ የእግዚአብሔር፡ የአምላክነቱ ስሞች ተጽፈውና ተሥለው ነው።

ያ፡ ታቦት የሚገኝበት ቤተ መቅደስ፡ በጌታ ወይም በእመቤታችን ስም እንደኾነ፡ ስማቸው፥ አለዚያ፡ መታሰቢያነቱ፡ ለነቢይ፥ ለሓዋርያ፥ ለጻድቅ፥ ለሰማዕት ወይም ለመልአክ ከኾነ፡ የዚያ ቅዱስ ስም፡ “ዝ ጽላት፡ ዘቅዱስ እከሌ” ተብሎ፡ ከጀርባው ይቀረጽበታል።

በቅዱሱ ኪዳን ጸንታ የኖረችው፡ ጥንታዊቷ ኢትዮጵያ፡ ቀደም ብላ፡ ከኪዳነ ልቦና ወደኪዳነ ኦሪት ተሸጋግራ ከቆየችበት እምነቷ፡ በምሥጢረ ጥምቀት፡ ለክርስትና እምነት፡ ማለትም፡ ለኪዳነ መንፈስ ቅዱስ የበቃችው፡ ከክርስቶስ ልደት በኃላ፡ አርባ ዓመት ሳይሞላ እንደኾነ ይታወቃል። ይኹን እንጂ፡ ቤተ ክህነቷ፡ “ቤተ ክርስቲያን” ተብላ፡ እንደአዲስ የተቋቋመችው፡ ክርስቶስ በተወለደ፡ በአራተኛው ምዕት ዓመት እንደኾነ የሚያስመስል፡ የሓሰት ይትበሃል፡ በግብፃውያን አማካኝነት ሠርጎ እንዲገባ ተደርጓል። የዚሁ፡ የባዕዳኑ ይትበሃል ጠንቀኛ ውጤቶች የኾኑትን፡ “Coptic” (ኮፕቲክ) እና “Orthodox” (ኦርቶዶክስ) የተባሉትን፡ የግብጽና የግሪክ የሃይማኖት መለያ የኾኑትን ቃላት፡ በተቀጽላነት በመጨመር፡ “የኢትዮጵያ Coptic ኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን” ወይም “የኢትዮጵያ Orthodox ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን” የሚለው አጠራር ጸንቶ እንዲቀጥል ተደርጓል።

እኛ፡ የቅዱሱ ኪዳን ኢትዮጵያውያን፡ የመጀመሪያው ትንሣኤ ሕይወት ባለዕድሎች ስለኾንን፡ ‘የትንሣኤ ብርሃን ልጆች!’ ነንና፡ ከደስታ በስተቀር፡ ኀዘን የለብንም። በሠርግ፥ ወይም፡ የደስታ በዓሎቻችንን በምናከብርባቸው ጊዜያት ብቻ ሳይኾን፡ ሕያዋን ወገኖቻችን፡ ከመካከላችን፡ በሥጋ ዕረፍት ሲያንቀላፉ፥ ነጭ ልብስን ለብሰን፡ በሓሤት ተመልተን የምንሸኛቸው፡ በዚህ ምክንያት ነው። ጌታ፡ ‘ሙታናቸውን ይቀብሩ ዘንድ፡ ሙታንን ተዉዋቸው!’ ያላቸው፡ ሌሎች፡ “ክርስቲያኖች ነን” ባዮች ግን፡ የሞቱ ወገኖቻቸውን፡ ጥቁር ልብስን ለብሰውና መራራ የኀዘን ልቅሶን በማድረግ ሲቀብሩዋቸው እናያለን።

፩ኛ. የ ”ግእዝ” የጥሬ ዘሩ ቃል ትርጉም፡ “መጀመሪያ”, “ነፃ” እና “የጥንት ተፈጥሮ ጠባይ ወይም ባህሪይ” ማለት መኾኑ

፪ኛ. የእያንዳንዱ ፊደል የመጀመሪያ ቅርጽ አፍ ሳያስከፍት በድን በኾነው በተፈጥሮ ድምፅ ብቻ የሚነገር መኾኑ

፫ኛ. የፊደሉ መነሻ “አ” “አዳም” በሚል ቃል በወንድና ሴት ጾታ ለተፈጠሩት ለመጀመሪያዎቹ ሰዎች መጠሪያ መኾኑ

፬ኛ. በሰባት ብዛት የሚወሰን ቁጥር፤ የመለኮታዊ ሥራ ምሥጢር እንዳለበት ስለሚታመን፤ እያንዳንዱ ፊደል፤ በሰባት ስሞች ድምጾችና መልኮች ተለይቶ የሚታወቅና የሚነገር መኾኑ

፭ኛ. ሌሎቹ የሰዎች ቋንቋዎችና ፊደሎቻቸው በተናጋሪዎቻቸው ሕዝቦች ወይም ጎሣዎች ስም ለምሳሌ፤ ዐማርኛ፤ በዐምሓሮች፤ ዕብራይስጥ በዕብራዊያን፤ ዐረብኛ በዓረቦች ስም ሲጠሩ “ግዕዝ” ግን በራሱ ብቻ የሚጠራ መኾኑ

፳፪ቱ ቅዳሚዎችና መደበኞች ሆህያት፡ ለየቅላቸው፡ በዚያው በግእዝ ባሕርያቸው፡ ስመ አምላክነት ያለው ምሥጢራዊ ትርጓሜ አላቸው። ይኸውም እንደሚከተለው ነው፦

አ፡ አሌፍ ይባላል። በግእዙ፡ አሌፍ ብሂል፡ አብ ፈጣሬ ኲሉ ዓልም ይሚለው ትርጉሙ፡ አሌፍ፡ ዓለሙን ኹሉ የፈጠረ፡ እግዚአብሔር አብ ማለት ነው።

በ፡ ቤት ይባላል። በግእዙ፡ ቤት ብሂል፡ ባዕል እግዚአብሔር የሚለው፡ ቤት፡ እግዚአብሔር፡ ኹሉን የሚሰጥ ባለጸጋ ማለት ነው።

ገ፡ ጋሜል ይባላል። በግእዙ፡ ጋሜል ብሂል፡ ግሩም እግዚአብሔር የሚለው፡ ጋሜል፡ እግዚአብሔር የሚያስፈራ አምላክ ማለት ነው።

ደ፡ ዳሌጥ ይባላል። በግእዙ ዳሌጥ ብሂል ድልው እግዚአብሔር የሚለው፡ ዳሌጥ፡ እግዚአብሔር፡ በኹሉ ዝግጁ ማለት ነው።

ሀ፡ ሄ ይባላል። በግእዙ፡ ሄ ብሂል፡ ህልው እግዚአብሔር የሚለው ሄ እግዚአብሔር፡ በኹሉ አድሮ የሚኖር ማለት ነው።